Basiani

Türkiye'nin doğu kesiminde, Aras Irmağı’nın kaynaklandığı yörede bölgeye verilen ad.

Basiani adının, eski Yunanlı tarihçi Ksenophon’un (M.Ö. 5-4. yüzyıl) yapıtında söz ettiği Kolha boylarından Pasianilerle ilişkili olduğunu sanılır. Ermeni krallığının kurulması ve sınırlarının genişlemesinin (M.Ö. 2. yüzyıl) ardından Baisani bu krallığın sınırları içinde kaldı. Daha sonraki tarihlerde Ararat krallığının eyaletlerindin biriydi.

387 yılında Roma ve Persler arasındaki siyasal mücadelenin ardından İran sınırları içinde yer aldı. 7-8. yüzyıllarda ise Arap halifeliğinin yönetimi altında bulundu. Arapların zayıflaması ve Kartveli krallıkları ile prensliklerinin güçlenmesin ardından, Bizans ile Kartveli (Gürcü)krallığı arasında el değiştirdi. Kısa süre sonra Basiani Kartveli krallığını denetimi altına girdi.

10. yüzyılın ilk yarısında Aras Irmağı Bizans ile Kartveli krallığı arasında sınır olunca, Basiani’nin kuzey kesimi Kartveli Bagratlıların yönetiminde kaldı. 1001 yılında Davit Kurapalati’nin haleflerinin Bizans’a karşı verdikleri mücadelenin ardından Tao’nun güney kesimi ve Basiani’nin tamamı Bizans’ın eline geçti. Kartveliler önce Bizans’tan, sonra Selçuklulardan geri almak için uzun süre mücadele ettiler.

Basiani 12. yüzyılda yeniden Gürcistan sınırlarına katıldı. Kartveli ordusu 1203 yılında Basiani savaşında Anadolu Selçuklularını yenilgiye uğrattı. Basiani, 1545 yılında Osmanlıların eline geçti ve Erzurum eyaletine bağlı bir sancak oldu.

Erzurum ilinin Pasinler ilçesinin adı bu addan gelmektedir.