Ali Kemal Türkiye'nin tipik bir liberal entelektüelidir. Abdülhamit rejimine isyan eder, yurt dışına gider, fazla uzun kalır, mütevazi sınıftan bir İngiliz hatunla evlenir, 1908'de büyük umutlarla memlekete döner, İstanbul Üniversitesinde edebiyat profesörü olur. 1909'da o devrin "Hrant Dink cinayeti" olan gazeteci Ahmet Samim [düzeltme: Hasan Fehmi olacak. Ahmet Samim 1910 yılının "Hrant Dink cinayetidir"] cinayetinden sonra üniversite talebesinin cenazeye miting şeklinde katılmasına öncü olur. "Allah bu memleketin cezasını versin, gelen gideni aratıyor" mealinde yazılar yazar.
1918'de İ-T rejimi devrilince gene bir umut siyasi hayata döner. Hiç siyasi tecrübesi olmadığı halde, anti-İttihatçı bir parti kurma çalışmalarına katılır. Adam yokluğundan Damat Ferit hükümetinde Maarif Nazırı atanır. Kız öğrencilerin İnas Darülfünunu'nda dersleri boykotu üzerine üniversitenin (İlahiyat hariç) tüm fakültelerine kız öğrenci alınmasını sağlayan yasayı çıkartır.
Bu sırada Ankara'da Paşalar İsyanı çıkınca büsbütün kudurur, Sabah (sonra Peyam-ı Sabah) gazetesinde akıldan çok duygu ürünü olan yazılar yazar. Özetle "lanet olsun gene bunlar, gene vatan millet hamaset perdesi altında yeniçerinin iktidar kavgası, bu memleket hiç mi adam olmayacak" diye haykırır. Ermeni katliamının sorumlularının hala iktidar peşinde koşmasını rezalet olarak niteler. İzmir'in Yunanlılarca işgalini kınar, fakat Millicilerin ekmeğine yağ sürecek diye hayıflanır.
Ölü doğmuş bir proje olan 1920'deki İkinci Damat Ferit hükümetinde içişleri bakanlığı yapacak kimse bulunamayınca, kısa bir süre o görevi de üstlenir. Ankara'daki paşalar hakkında yakalama emri çıkarır. 1922'de Ankara kuvvetleri İstanbul'da idareyi aldıktan birkaç gün sonra Beyoğlu'nda berberde traş olurken yaka paça götürülür. Mustafa Kemal'e bağlı birlikler tarafından İzmit'te linç edilir.
Çok geniş bir ufku ya da entelektüel derinliği yoktur. Klasik batıcı-ilerlemeci söylemin kalıplarının dışına pek çıkmaz. İdealisttir. En azından romanlarında dürüst biri izlenimini verir.
İstanbul Üniversitesine 1919'da kız öğrencilerin kabulü, bana sorarasanız, olmayan seçimlerde kadınlara oy hakkı verilmesinden daha önemli bir reformdur. Mustafa Kemal'in değil künyedaşının eseridir.
*Küçük oğlu Zeki Kuneralp İsmet İnönü'nün kayırmasıyla TC diplomatı oldu. 1978'de Madrid büyükelçisi iken Asala militanlarının saldırısına uğradı; eşi öldürüldü. İngiliz eşinden olan diğer oğlunun torunu eski İngiltere dışişleri bakanı Boris Johnson'dır.
Not: Yanımda hiçbir kaynak olmadığından bunları eski bilgilerimle yazdım. Ufak tefek olgu hataları varsa affola.
